De relatie tussen voeding en Parkinson

Wat is Parkinson?

Parkinson is een hersenaandoening waardoor bepaalde cellen in de hersenen kapot gaan. Het gaat om de cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van het stofje ‘dopamine’. Je kent dopamine waarschijnlijk als het gelukshormoon dat bijvoorbeeld wordt aangemaakt na het sporten, scrollen op social media of door verliefdheid. Dopamine is niet alleen een gelukshormoon, maar ook een stofje dat dient als boodschapper in de hersenen en het mogelijk maakt voor zenuwcellen om met elkaar te communiceren. Bij de hersenaandoening Parkinson zijn 70% of meer van de dopamine aanmakende cellen afgestorven. Hierdoor is er te weinig dopamine in het lichaam aanwezig. Dit zorgt ervoor dat er onder andere problemen ontstaan met beweging, aandacht en stemming. Veel voorkomende symptomen van Parkinson zijn: trillen, stijfheid, evenwichtsproblemen en moeite met praten en schrijven.

Ruim 63.000 Nederlanders hebben Parkinson. De ziekte komt vooral voor bij 50-plussers, maar er is een forse stijging te zien bij twintigers, dertigers en veertigers. Ook het aantal 50-plussers met de ziekte neemt toe, mede door de vergrijzing. Het risico op Parkinson wordt zowel bepaald door genen als omgevingsfactoren, zoals voeding. Er is dus geen eenduidige oorzaak van Parkinson, maar één van de factoren die genoemd wordt is luchtvervuiling. In een recente Europese studie is aangetoond dat fijnstof, stikstofdioxide en zwarte koolstof in de buitenlucht in verband staat met de ziekte Parkinson.

De relatie tussen voeding en Parkinson

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen voeding en Parkinson. Er zijn nog geen keiharde feiten beschikbaar over de invloed van voeding op Parkinson, hiervoor is nog meer onderzoek nodig. Wel zijn er in meerdere onderzoeken mogelijke verbanden gevonden tussen bepaalde diëten, voedingsmiddelen en het risico op Parkinson. We bespreken de belangrijkste bevindingen en maken onderscheid tussen voeding die een positieve of een negatieve invloed lijken te hebben op Parkinson. Deze voedingsmiddelen kunnen Parkinson niet genezen, maar kunnen wel bijdragen aan het verkleinen van het risico op Parkinson.

Het mediterrane dieet

In meerdere onderzoeken is een mogelijk verband gevonden tussen het mediterrane dieet en Parkinson. Het mediterrane dieet zou het risico op Parkinson kunnen verkleinen. Dit voedingspatroon bestaat voornamelijk uit plantaardig eten en is rijk aan groenten, fruit, volkoren granen, peulvruchten, onverzadigde vetten (voornamelijk olijfolie), noten, zaden en vis. Wijn wordt met mate gedronken. In het mediterrane dieet worden weinig bewerkte producten, zoetigheden, suikerhoudende frisdranken en rood en bewerkt vlees gegeten. Het positieve effect van deze manier van eten kan komen door de vele fotochemicaliën en vitamines in het groente en fruit. Het groente en fruit bevat ook veel antioxidanten die ontstekingsremmend zijn. Ook is het dieet rijk aan omega-3 vetzuren dankzij vette vis, olijfolie, noten en groene bladgroenten. Omega-3 is belangrijk voor het gezond houden van de hersenen en kunnen daarom een positieve invloed hebben op Parkinson. Verder bevat het dieet veel vezels door de volkoren granen, groente en fruit. Vezels hebben een positieve invloed op de darmflora. Uit onderzoek blijkt dat een gezonde darmflora een positief effect lijkt te hebben op Parkinson.

Het plantaardig dieet

Er is ook een verband gevonden tussen een plantaardig dieet en een verminderd risico op Parkinson. Het verschil tussen een plantaardig dieet en het mediterrane dieet is dat bij een plantaardig dieet helemaal geen dierlijke producten worden gegeten. Het positieve verband is gevonden bij een gezond plantaardig dieet met weinig bewerkte producten, toegevoegd suiker en verzadigd vet. Bij een ongezond plantaardig dieet is juist een verband gevonden met een toegenomen risico op Parkinson. Het is dus bij een mediterrane dieet, als een plantaardig dieet aan te raden om zo veel mogelijk onbewerkte voeding te eten. Een mogelijke reden dat een plantaardig dieet een positief effect op Parkinson lijkt te hebben, is dat er geen zuivel wordt gegeten. Verschillende onderzoeken wijzen er namelijk op dat een hoge consumptie van zuivel de kans op Parkinson kan vergroten. Een hoge consumptie van ijs, yoghurt en kaas wordt geassocieerd met een sneller verloop van de ziekte. 

Vitamine D

Naast bepaalde diëten, zijn er ook bepaalde vitamines die een link lijken te hebben met Parkinson. Bij patiënten met Parkinson wordt vaak een tekort van vitamine D gevonden. Het is nog onduidelijk of het vitamine D tekort een oorzaak of een gevolg is van Parkinson. Vitamine D speelt een belangrijke rol bij het immuunsysteem en een goede werking van de spieren. De huid kan zelf vitamine D aanmaken als het in contact komt met zonlicht. In bepaalde voeding zit ook vitamine D (toegevoegd) zoals vette vis, bepaalde paddenstoelen, halvarine en margarine. Mensen met Parkinson hebben vaak last van osteoporose, ook wel botontkalking genoemd. Door osteoporose worden de botten zwakker en is de kans op botbreuken groter. Vitamine D helpt bij de opname van het mineraal calcium. Calcium is een belangrijk mineraal om botten gezond en sterk te houden en helpt tegen osteoporose. Vitamine D speelt daardoor ook een belangrijke rol om osteoporose bij patiënten met Parkinson af te remmen. Vooral in de wintermaanden, als er weinig zon is, kan er een tekort aan vitamine D ontstaan. Het is dus aan te raden om je vitamine D waarden in de gaten te houden en bij een tekort vitamine D supplementen te gebruiken.

Kortom: Het mediterrane dieet en een plantaardig dieet lijken een positieve werking te hebben op (het voorkomen) van Parkinson, en een tekort aan Vitamine D lijkt een belangrijke rol te spelen bij (het ontstaan) van Parkinson. Er moet echter nog veel meer onderzoek gedaan worden naar de relatie tussen voeding en Parkinson om harde conclusies te kunnen trekken. 

Bronnen: Parkinsonfonds, Herseninstituut, Verder met Parkinson, Voedingscentrum