De Blauwe Zones: dit is het geheim van gezond oud worden

De Blauwe Zones

De Blauwe Zones zijn 5 gebieden verspreid over de hele wereld waar de bevolking ouder wordt dan gemiddeld. De bevolking in de Blauwe Zones wordt niet alleen ouder, maar ook gezond oud. De ouderen zijn vaak nog erg mobiel, hebben weinig ouderdomskwalen en 100-jarigen zijn in deze gebieden geen uitzondering. Het eerste gebied met veel honderdjarigen, het eiland Sardinië in de Middellandse Zee, is ontdekt door arts en onderzoeker Gianni Pes. Tijdens een congres in 1999 deelde Gianni Pes zijn bevindingen over de uitzonderlijke leeftijden in Sardinië. De Belgische demograaf Michel Poulain deed al jarenlang onderzoek naar populaties met hoge levensverwachtingen en hun leefgewoontes. Toen Poulain over de bevindingen van Gianni Pes in Sardinië hoorde, wilde hij dit graag zelf met eigen ogen in Sardinië waarnemen. Poulain begon daarna een eigen onderzoek in Sardinië, waar hij alle leeftijden van de Sardijnen controleerde. En wat bleek? Gianni Pes had gelijk. Sardinië was daarbij het eerste gebied dat ontdekt was waar de bevolking een buitengewone levensverwachting had. 

Nadat Poulain de leeftijden van de bevolking in Sardinië had gecontroleerd, besloten Poulain en Pes de verspreiding van de honderdjarigen in Sardinië in kaart te brengen. Op een kaart trok Poulain met zijn blauwe pen cirkels rond de dorpen waar veel honderdjarigen woonden. Uit deze blauwe cirkels op de kaart is de term ‘Blauwe Zones’ ontstaan. Na het onderzoek in Sardinië is Poulain op zoek gegaan naar andere gebieden met hoge levensverwachtingen. Uiteindelijk kon Poulain nog vier andere gebieden toevoegen aan de lijst van Blauwe Zones: Okinawa (Japan), Nicoya (Costa Rica) en Ikaria (Griekenland). Alle vier de gebieden hadden gemeen dat zij moeilijk te bereiken waren voor buitenstaanders, zo zijn al deze vier gebieden een eiland.

De vijfde Blauwe Zone

Even later sloot een Amerikaanse journalist, genaamd Dan Buettner, aan bij het onderzoek. Hierna werd de vijfde Blauwe Zone toegevoegd aan het lijstje: Loma Linda. Loma Linda onderscheidde zich van de andere vier Blauwe Zones. Loma Linda is geen eiland, maar een wijk gelegen in Californië. In de wijk woont een protestantse kerkgemeenschap, genaamd zevendedagsadventisten. De adventisten volgen een dieet gebaseerd op het Oude Testament, dat voornamelijk bestaat uit groenten, noten, peulvruchten en weinig bewerkte producten. Loma Linda is het laatste gebied dat is toegevoegd aan de lijst van de Blauwe Zones. 

De Blauwe Zones bestaan dus uit:

• 
  

  Sardinië (Italië)

  
  


• 
  

  Okinawa (Japan)

  
  


• 
  

  Nicoya (Costa Rica) 

  
  


• 
  

  Ikaria (Griekenland).

  
  


• 
  

  Loma Linda (Californië)

  
  

De negen leefstijlgewoontes

Wat is nu precies het geheim van deze Blauwe Zones en wat kunnen wij ervan leren? Een team van onderzoekers heeft alle vijf de gebieden vergeleken en gekeken wat de overeenkomsten zijn tussen deze Blauwe Zones. In totaal hebben ze 9 leefstijlgewoontes gevonden, die onder te verdelen zijn in vier categorieën: wijs eten, verbinden, bewegen en een goed vooruitzicht. Hieronder bespreken we alle 9 leefstijlgewoontes:

Natuurlijk bewegen

De bevolking van de vijf Blauwe Zones staat niet bekend om topsport of elke dag in de sportschool staan. De bevolking beweegt wel veel, maar dan op een natuurlijke manier. Ze werken veel in de tuin, vegen elke dag de stoep, lopen veel trappen op en af en wandelen veel. Ze zijn dus wel erg actief, maar doen niet (veel) aan intensieve sport.

Een doel hebben

Veel bewoners van de Blauwe Zones hebben nog een doel in hun leven. In Okinawa (Japan) noemen ze dit doel ‘Ikigai’: een reden om elke dag weer op te staan. In de Blauwe Zones zitten weinig ouderen achter de geraniums. Ze delen bijvoorbeeld in de keuken hun kennis over recepten aan jongere generaties of zijn nog actief in de gemeenschap. Het hebben van een levensdoel kan volgens het onderzoek wel 7 extra levensjaren toevoegen.

Terugschakelen

Te veel stress is erg slecht voor je gezondheid, vandaar dat stress soms wel het nieuwe roken wordt genoemd. Stress kan zorgen voor chronische ontstekingen in het lichaam, wat in verband wordt gebracht met veel ziektes. In de Blauwe Zones ervaren ze vast wel eens stress, maar ze zijn in deze gebieden veel beter in even terugschakelen. Zo hebben de meeste gebieden stress verlagende gewoontes, zoals elke dag een dutje doen, bidden of een rustmomentje pakken. Wat meer rustmomenten op de dag of even mediteren kan je levensverwachting dus verhogen.

De 80% regel

Misschien ken je wel de 80% gezond eten en 20% ongezond eten regel. Deze 80% regel gaat alleen niet om wat je eet, maar om hoeveel je eet. Veel bewoners in de Blauwe Zones overeten zichzelf niet vaak; ze stoppen met eten als zij vol zitten. De beste maatstaf om aan te houden, is om te stoppen met eten als je voor 80% vol zit. Dit voorkomt dat je jezelf overeet. In de Blauwe Zones eten ze ook vaak hun kleinste maaltijd in de avond en eten na hun avondmaaltijd niets meer. 

Eet voornamelijk plantaardig

Het dieet binnen de Blauwe Zones bestaat voornamelijk uit bonen, waaronder soja en linzen. Daarnaast eten ze veel granen, groenten, fruit en noten. Er wordt niet veel vlees gegeten. Gemiddeld wordt er in de Blauwe Zones maar 5 keer per maand kleine hoeveelheden vlees gegeten. Ook eten ze in deze zones voornamelijk lokale producten en onbewerkte producten. Ze krijgen dus weinig vlees, geraffineerde suikers en verzadigd vet binnen.

Wijn om 5 uur

In alle Blauwe Zones, behalve in Loma Linda, wordt er dagelijks wijn gedronken. Er is ontdekt dat de drinkers zelfs langer leven dan de niet-drinkers. De bevolking drinkt gemiddeld 1 tot 2 glazen wijn per dag, vaak samen met vrienden tijdens de lunch of het diner. Let er wel op: een standaardglas wijn zit minder vol dan je denkt. Schenk dus niet te veel wijn in en spaar niet je aantal drankjes op tot het weekend (zo werkt het helaas niet).

Ergens bij horen

In totaal zijn er tijdens het onderzoek 263 mensen in de Blauwe Zones geïnterviewd. Alle mensen, op 5 na, waren onderdeel van een gemeenschap gebaseerd op religie. Het bleek dat 4 keer per maand een religieuze dienst bezoeken de levensverwachting met 4 tot 14 jaar kon verhogen. Er was geen onderscheid gevonden tussen welk soort religie.

Geliefden op de eerste plek

In Nederland zijn we vaak druk met werken en houden we niet altijd evenveel tijd over voor onze familie. In de Blauwe Zones zien we dat geliefden vaak op de eerste plek worden gezet, boven werk. Veel bewoners zorgen voor hun ouders of grootouders die bij hen in huis wonen en hebben een vaste partner. Het hebben van een vaste partner kan de levensverwachting met wel 3 jaar verhogen. Verder besteden ze veel tijd en energie aan hun kinderen.

De juiste kring

De langstlevende mensen leefden vaak in goede sociale kring. Een theorie achter waarom een goede sociale kring zo belangrijk is, is dat je sociale omgeving veel invloed heeft op je leefstijlgewoontes. Als iedereen in jouw vriendenkring ongezonde gewoontes heeft, zoals roken en ongezond eten, is de kans groter dat jij die gezonde gewoontes overneemt. Een goede sociale kring kan dus bijdragen aan gezonde gewoontes.

Bronnen: EOS Wetenschap en Blue Zones