De impact van wereldwijde voedselproductie op klimaatverandering

maandag 07 oktober 2024

Laten we eerlijk zijn: jij, als bewuste vegetariër, zit eigenlijk hartstikke goed. Geen biefstukken op je bord en geen kippenvleugels in je salade. Maar, zoals altijd met onze Moeder Aarde, het is niet zo zwart-wit. Want hoewel je met een vegetarisch of plantaardig dieet de wereld een stuk vriendelijker maakt, zitten er toch nog wat 'schurken' in je boodschappentas die een onverwacht grote voetafdruk achterlaten. Yep, we hebben het hier over de wereldwijde voedselproductie en zijn vervelende broertje: klimaatverandering.

Avocado's, quinoa en de eco-Illusie

We weten het. Je houdt van avocado’s. Wie niet, toch? Ze zijn romig, voedzaam en zijn geweldig op een sneetje zuurdesembrood. Maar je weet misschien ook al wel dat jouw geliefde avocado niet de allerbeste keuze is voor het klimaat. Avocadoplantages vragen namelijk om een hele hoop water. Om precies te zijn, heeft een enkele avocado ongeveer 320 liter water nodig om te groeien. Dat is een behoorlijke slok water, zeker als je bedenkt dat deze plantages zich vaak in droge gebieden bevinden waar het water erg schaars is. Dit watergebruik draagt bij aan de uitputting van lokale watervoorraden, wat op de lange termijn problemen veroorzaakt voor zowel mens als natuur. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het transport naar Europa – want helaas groeien avocado's niet in onze achtertuin. Dat tikt aan op je CO2-budget! Het verbruik van enorme hoeveelheden water, gecombineerd met de CO2-uitstoot van transport, draagt dus flink bij aan klimaatverandering.

Quinoa heeft ook een vergelijkbaar verhaal. Hoewel het ontzettend lekker is om deze voedzame graansoort in je salade te gooien, komt het spul vaak helemaal uit Zuid-Amerika. Dat betekent dus ook: kilometers en kilometers transport, met bijbehorende CO2-uitstoot. En terwijl jij je eco-momentum lekker opbouwt, heeft de lokale bevolking in Peru en Bolivia soms moeite om nog betaalbare quinoa te vinden, omdat de vraag vanuit Europa zo enorm is. Is dat hoe het hoort te zijn? Bovendien, zoals met zoveel intensieve landbouw, kan grootschalige teelt van quinoa bijdragen aan bodemdegradatie en overmatig watergebruik, wat weer ecologische gevolgen heeft.

De soja-saga

Soja, het magische boontje dat zoveel vleesvervangers voedt en ons van veel eiwitten kan voorzien, verdient een shout-out, maar met een flinke kanttekening. Soja is een plantaardig wonder, maar de wereldwijde sojateelt is problematisch. In landen als Brazilië wordt soja vaak verbouwd op voormalige regenwoudgebieden. Elk jaar wordt er in de Amazone en Cerrado-regio’s van Brazilië een gigantisch gebied gekapt om plaats te maken voor sojavelden. Ontbossing is een van de grootste aanjagers van klimaatverandering, omdat bomen CO2 opnemen en vasthouden. Wanneer deze bossen verdwijnen, wordt die opgeslagen CO2 weer vrijgelaten in de atmosfeer, wat de opwarming van de aarde verder versnelt. Dus terwijl jij denkt dat je milieubewust bezig bent door een tofuburger te kiezen, is er ergens een stuk bos gekapt om plaats te maken voor sojateelt.

Maar er is toch ook goed nieuws over soja? Nou ja, niet helemaal. De meeste soja die voor ontbossing zorgt, wordt gebruikt als veevoer, niet voor jouw tofu. Dus hoewel je tofu een kleinere voetafdruk heeft dan vlees, betekent dat niet dat het probleem ineens opgelost is. Sojateelt blijft een ecologische uitdaging, maar als vegetariër draag je in ieder geval minder direct bij aan de ontbossing. Echter, zolang ontbossing voor soja doorgaat, blijven de klimaatgevolgen, zoals verlies van biodiversiteit, uitstoot van broeikasgassen en verslechtering van ecosystemen, een enorm probleem.

Lokaal, Lokaal, Lokaal!

Het grote geheim om écht een verschil te maken? Dat is volgens ons zoveel mogelijk lokaal eten! Door seizoensgroenten te kiezen die gewoon om de hoek geteeld worden, vermijd je die gigantische CO2-uitstoot door transport. Plus, lokale boeren hebben vaak een kleinere ecologische voetafdruk, omdat ze minder gebruik maken van zware bestrijdingsmiddelen en lange logistieke ketens. Win-win!

Wil jij jouw voetafdruk nu nog kleiner maken? Haal dan de groentesoorten die jij nodig hebt gewoon direct bij de boer in plaats van in de supermarkt. Zo verklein je jouw keten van boer tot bord!

Is biologisch de oplossing?

Een veelgehoorde vraag: "Moet ik dan altijd biologisch kopen?" Nou, dat hangt ervan af. Biologisch betekent vaak minder pesticiden en minder vervuiling van de bodem. Maar biologisch betekent niet altijd dat het ook beter is voor het klimaat. Als jouw biologische worteltjes uit het zuiden van Spanje komen, terwijl er lokaal net zo goede niet-biologische worteltjes voorhanden zijn, is het misschien beter om voor die lokale variant te kiezen.

Maak het niet te ingewikkeld!

Aan het eind van de dag wil je waarschijnlijk niet elk voedingsmiddel door een milieu-analyse trekken voordat je het in je boodschappenkarretje gooit. En dat hoeft ook niet! Als je al de keuze maakt om vegetarisch of veganistisch te eten, doe je het al stukken beter voor het milieu.

De truc zit 'm vooral in het maken van kleine aanpassingen die het totaalplaatje nog beter maken. Dus wees die bewuste vegetariër die kiest voor lokale, seizoensgebonden producten en vermijd al te veel voedsel dat duizenden kilometers heeft gereisd.