Superfoods zijn hip. Niet voor niets, want ze maken je ‘slank van binnen en gezond van buiten’. Superfoods staan voor een bewuste en duurzame levensstijl, het imago dat er omheen hangt is groener dan groen. Maar is dat wel terecht?
Superfood superkracht
Detoxen met Aziatische chlorella algen thee, jing energie door Tibetaanse goji bessen en de oerkracht van paarse mais uit de Andes. De superfoodhype, afkomstig uit de heuvels van Beverly Hills, heeft inmiddels ook Nederland bereikt. Superfoods bevatten een hoge concentratie aan vitaminen, mineralen, anti-oxidanten enzovoort. Aan het eten ervan worden tal van heilzame werkingen toegeschreven.
Hoewel doodgewone broccoli ook in de categorie superfood valt, zijn het met name exotische superfoods zoals acai bessen, chia zaden en maca poeders die gewild zijn. Ter illustratie: Acai bessen waren een paar jaar geleden nauwelijks bekend buiten Brazilië, in 2012 leverde export naar de VS maar liefst 200 miljoen dollar op. De verre afkomst van de voedingsmiddelen doet enigszins afbreuk aan het groene imago. Voordat wij de zuiverende werking van roze himalayazout kunnen ervaren zijn immers al vele, vervuilende kilometers over land, zee en door de lucht gemaakt.
Superfood en de wereld
De lokale wondervoeding is in korte tijd een mondiaal goed geworden. Maar wat gebeurt er als de hele wereld opeens camu camu bessen nodig heeft? Dit moet aanzienlijke gevolgen hebben voor inheemse volkeren en ‘hun’ regenwoud. Bewijzen we de lokale bevolking en hun leefomgeving een dienst door het steeds massalere gebruik van superfoods of juist niet?
Een gevolg van de voedseltrend is dat de prijs van superfoods stijgt. Zo schijnt een kilo quinoa in Lima duurder te zijn dan een hele kip. Quinoa is van oudsher voedsel voor de Boliviaanse en Peruviaanse armen en de middenklasse. Inmiddels is het voedzame graan niet meer te betalen voor hen en moeten zij dus noodgedwongen overstappen op goedkoper en ongezonder voedsel. Dit geldt niet alleen voor quinoa, maar ook voor bijvoorbeeld Braziliaanse acai bessen.
En dan soja. Soja wordt door menig voedingsdeskundige de hemel in geprezen. Soja is namelijk eiwitrijk, vetarm en zou zelfs beschermen tegen kanker. De schaduwzijde is dat voor de productie van Braziliaanse soja, regenwouden worden gekapt. En dat niet alleen, illegale landonteigening en zelfs slavernij en kinderarbeid worden in verband gebracht met de productie van soja. Ook voor raw cacao geldt dat omstandigheden voor werknemers op de plantages schrijnend kunnen zijn. De productie van cacao gaat daarnaast ook ten koste van tropisch regenwoud.
Ten slotte worden door de enorme vraag naar superfoods duurzame manieren van landbouw vervangen door minder duurzame vormen van agricultuur. Dit heeft schadelijke gevolgen voor de vruchtbaarheid van landbouwgrond, waardoor honger kan ontstaan onder lokale bevolking.
Eenzijdige gezondheid
Toch is de superfoodhype niet enkel slecht, de gestegen vraag levert namelijk ook welvaart op voor lokale economieën. En omdat voorzien wordt dat quinoa bij kan dragen aan het verbeteren van voedselzekerheid, riep de VN het jaar 2013 uit tot jaar van de quinoa. Van enkele superfoods zijn daarnaast biologische en fair trade versies verkrijgbaar. Maar vanzelfsprekend is dit allerminst. En dat is vreemd. Voor onze gezondheid zijn we bereid om peperduur gras uit Nieuw-Zeeland te wokken. Maar tegelijk lijken we daarbij het welzijn van onze medemens en de planeet te vergeten. Het groene imago rondom superfoods slaat dus vooral op onszelf en onze eigen gezondheid.
Een oplossing is natuurlijk om alleen nog superfood van eigen bodem te eten. Of de ‘inheemse volkeren’ hier blij mee zijn weet ik niet zeker. Het milieu bewijs je er in ieder geval wel een dienst mee. Ik troost mezelf dus maar met de gedachte dat oer-Hollandse boerenkool óók in de categorie ‘superfood’ valt.
Door gastblogger Helene Boeser
0 reacties