In ons lichaam zijn veel belangrijke vitamines en mineralen werkzaam. Deze stofjes kunnen bijdragen bij verschillende functies van het lichaam en zorgen ervoor dat ze goed verlopen. Stoffen die niet door het lichaam zelf worden aangemaakt, maar die uit voeding moeten worden gehaald, worden essentiële stoffen genoemd. Een van deze stofjes is het mineraal fosfor. Gastblogger Desiré van der Kruk vertelt vandaag alles wat je moet weten over fosfor!
Fosfor
Fosfor is het op een na meest voorkomende mineraal in het lichaam en toch hebben de meeste mensen hier weinig kennis over. Dat is jammer, want het is betrokken bij veel belangrijke lichaamsfuncties. Het lichaam heeft fosfor nodig om botten en tanden op te bouwen en te herstellen, de zenuwen te helpen functioneren en spieren te laten samentrekken. Het grootste deel (ongeveer 85%) van het fosfor in fosfaat wordt aangetroffen in onze botten. De rest wordt door het hele lichaam in weefsels opgeslagen. Daarnaast maakt fosfor ook deel uit van DNA en RNA. Een andere belangrijke functie van fosfor is dat het betrokken is bij het energiemetabolisme. Veel enzymen en de B-vitamines worden pas actief als er een fosfaatgroep aan vast zit. De termen fosfaat en fosfor worden vaak met elkaar verward, echter is er wel een verschil: fosfaat is een verbinding die het mineraal fosfor bevat. Veel verschillende soorten voedsel bevatten fosfor, voornamelijk in de vorm van fosfaat. De opname van fosfor vindt plaats in de dunne darm en overtollige hoeveelheden worden door de nieren verwijderd. Fosfor wordt samen met calcium gereguleerd door het bijschildklierhormoon dat wordt afgegeven door bijschildklieren. Vitamine D speelt ook een rol bij het reguleren van calcium en fosfor.
Fosfor in voeding
Omdat fosfor voorkomt in bijna alle voedingsmiddelen, zijn voedingstekorten onwaarschijnlijk. Eiwitrijke voedingsmiddelen zijn de beste bronnen van fosfor, zo zit het vooral in dierlijke producten zoals vlees, gevogelte en vis. Gelukkig voor vegetariërs zit fosfor ook in plantaardige producten en zuivel (zie tabel 1). De absorptie voor het van nature in voedsel aanwezige fosfor is 40% tot 70%; fosfor uit dierlijke bronnen heeft een hoger absorptievermogen dan dat uit planten. Calcium uit voedingsmiddelen en supplementen kan aan een deel van het fosfor in voedingsmiddelen binden en de opname ervan voorkomen. De Gezondheidsraad heeft een adequate inname van 550 mg voor volwassen opgesteld. De behoefte aan fosfor is het grootst in tijden van botgroei, zoals de late kinderjaren en adolescentie. De adequate inname van fosfor voor 9-17-jarigen ligt met 700 mg dan ook hoger dan volwassenen.
Te veel of te weinig fosfor
Een fosfortekort (hypofosfatemie) is zeldzaam in Nederland en bijna nooit het gevolg van een lage inname via voeding. In de meeste gevallen wordt hypofosfatemie veroorzaakt door overmatig gebruik van geneesmiddelen, zoals maagzuurremmers en plaspillen. Andere personen met een risico op een hypofosfatemie zijn onder meer alcoholisten, diabetici die herstellen van diabetische ketoacidose, patiënten met respiratoire alkalose (te hoge zuurgraad van het bloed door hyperventilatie) en anorexiapatiënten die hervoedingsregimes ondergaan met veel calorieën maar te weinig fosfor. Te weinig fosfor kan leiden tot pijn in botten en spieren, het ontstaan van nierstenen en een gebrek aan eetlust. Ernstige hypofosfatemie kan soms levensbedreigend zijn.
Hoge fosforinnames veroorzaken zelden nadelige effecten bij gezonde mensen. Hoewel in sommige onderzoeken associaties zijn gevonden tussen hoge fosforinnames (1.000 mg / dag of hoger) en cardiovasculaire, nier- en botbijwerkingen, evenals een verhoogd risico op overlijden, vonden andere onderzoekers geen verband tussen een hoge inname en een verhoogd ziekterisico. Een teveel aan fosfor kan met een normale voeding bij een normale gezondheid niet voorkomen. Een overschot kan wel ontstaan wanneer de nieren niet goed meer werken, bijvoorbeeld als gevolg van ouderdom. De fosfor hoopt zich op en op langere termijn kan er botontkalking kan ontstaan. Wanneer de nierfunctie voor slechts 20% opereert, kunnen zelfs fosforinnames binnen het aanbevolen bereik leiden tot hyperfosfatemie.
Was jij al bekend met de gezondheidsfuncties van fosfor? Laat het ons weten in een reactie, op Instagram of Facebook. Wij zijn benieuwd!
Literatuur:
Gutiérrez, O. M., Luzuriaga-McPherson, A., Lin, Y., Gilbert, L. C., Ha, S. W., & Beck Jr, G. R. (2015). Impact of phosphorus-based food additives on bone and mineral metabolism. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 100(11), 4264-4271. https://academic.oup.com/jcem/article/100/11/4264/2829995
Chang, A. R., Lazo, M., Appel, L. J., Gutierrez, O. M., & Grams, M. E. (2014). High dietary phosphorus intake is associated with all-cause mortality: results from NHANES III. The American journal of clinical nutrition, 99(2), 320-327. https://academic.oup.com/ajcn/article/99/2/320/4571478
Yamamoto, K. T., Robinson-Cohen, C., De Oliveira, M. C., Kostina, A., Nettleton, J. A., Ix, J. H., … & Weiss, N. S. (2013). Dietary phosphorus is associated with greater left ventricular mass. Kidney international, 83(4), 707-714. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0085253815557797
Chang, A. R., Miller III, E. R., Anderson, C. A., Juraschek, S. P., Moser, M., White, K., … & Appel, L. J. (2017). Phosphorus additives and albuminuria in early stages of CKD: a randomized controlled trial. American Journal of Kidney Diseases, 69(2), 200-209. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272638616305182
Ito, S., Ishida, H., Uenishi, K., Murakami, K., & Sasaki, S. (2011). The relationship between habitual dietary phosphorus and calcium intake, and bone mineral density in young Japanese women: a cross-sectional study. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 20(3), 411. https://search.informit.com.au/documentSummary;dn=386797145772860;res=IELAPA
Reactie verzenden