Wist je dat Netflix naast talloze series en films ook documentaires aanbiedt? Zo kijk ik zelf graag naar TED Talks over voeding en komen er verschillende documentaires voorbij over eten en drinken die mijn aandacht trekken. De komende weken zullen we er op het blog een aantal bespreken die wij interessant vonden. Deze week ‘Cooked’.
Waar gaat Cooked over?
Cooked van Michael Pollan is anders dan documentaires die eerder aan bod kwamen zoals: Forks over Knives, Food Inc., en Cowspiracy. Cooked is namelijk een serie-reeks van vier afleveringen die per stuk ongeveer 45 minuten duren. De afleveringen zijn opgedeeld in de vier natuurlijke elementen: vuur, water, lucht en aarde. Dat maakt deze documentaire-reeks zo bijzonder. In iedere aflevering wordt er teruggeblikt naar de oorsprong en gekeken wat er allemaal is gebeurt met koken tot waar we nu zijn. Daarnaast wordt het belang van koken naar voren gebracht met als hoofdgedachte: tijd om terug de keuken in te duiken. Want wat is een mooier betoon van liefde dan het bereiden van een maaltijd om die samen te delen?
De essentie van Cooked: Vuur
De mens is de enige dier-soort die kookt, het is toen we leerden om te koken dat we daadwerkelijk mens werden. Tegenwoordig zijn er meer en meer kookprogramma’s maar besteden we zelf minder tijd in de keuken. Die tijd besteden we dan weer aan het kijken naar hoe andere mensen koken op tv. Kijken naar eten wat we zelf nooit te eten krijgen. In een wereld waar we steeds vaker uit eten gaan, eten afhalen of laten bezorgen raken we steeds verder weg van de essentie: koken. Tijd om opnieuw één van de belangrijkste elementen te gebruiken: vuur. Want het is vuur en eten dat ons samenbrengt. Vuur is met koken erg belangrijk want het is een eeuwenoude bron die voor ons beschikbaar is en sinds het begin van tijd de oorsprong is van koken. Nu zien we vuur niet meer, maar dat betekend niet dat het verdwenen is. Want achter iedere magnetron of oven, zit vuur.
De essentie van Cooked: Water
Koken met water was een technische revolutie, want koken met water kan alleen door pannen. Er is zoveel voedsel dat we niet zouden kennen zonder het fenomeen koken met water. Want het is de combinatie van water en vuur, die elkaar versterken tijdens het koken. Die reactie resulteert in smaken die gemengd en geactiveerd worden door de verwarming van vocht. Zo dat het voedsel zacht wordt en de smaken tot leven komen. Deze verschillende aroma’s en smaken vertellen je ook precies waar op de wereld je bent. Smaak kost tijd, hierdoor kost koken tijd, en in ons huidige drukke leven gaan we vaak voor een kortere weg en dat is zichtbaar. Momenteel besteed de gemiddelde Amerikaan namelijk minder tijd in de keuken dan ooit, maar liefst 27 minuten per dag.
De voedingsindustrie is een grote speler als het aankomt op deze verandering. Vroeger waren de rollen duidelijk verdeeld. De vrouw stond in de keuken, dat is de traditie. Maar toen de vrouwen steeds meer gingen werken heeft de voedselindustrie er alles aan gedaan om in de keuken van het gezin te komen. Na de tweede wereldoorlog waren bijvoorbeeld ‘Food Wonders’ erg populair, wat voornamelijk, ingeblikt, gedroogd voedsel en voedsel in poedervorm betekende. Dus eigenlijk makkelijk en super lang houdbaar. De overgang hier werd gedreven door voorraden. Maar daar eindigde het niet, ready-to-eat was nog makkelijker, in de jaren ’60-’70 gingen vrouwen nog meer werken, wat tot gevolg had dat de taken herverdeeld moesten worden, de voedselindustrie bood hier de oplossing: fast food! In een industrie die koken probeert te ondermijnen zijn wij het die er het slechtste uit komen.
Denk eens logisch na en kijk kritisch naar jezelf en je voorraadkast. Bedrijven koken nou eenmaal anders dan mensen, kijk maar eens naar de verpakking. Ik heb geen mano-diglyceriden of glucosestroop in mijn keukenkastje staan, jij wel? Maar alles moet nu eenmaal goedkoper en sneller, en hoe zorg je ervoor dat een product voldoet aan die eisen? Nou heel makkelijk, dat doe je door zout, suiker en vet toe te voegen. En zodra smaak pupillen veranderd zijn, heb je de manier waarop mensen eten veranderd. Hetzelfde gebeurt met tabak en pesticiden, maar hier is het geval dat zodra mensen de gevaren ervan inzien, mensen in grote aantallen hun patroon aanpassen en de industrie valt in herhaling door hun product aan te bieden aan ontwikkelingslanden. En zo wordt heel de wereld binnen no-time verslaafd aan fast-food.
De essentie van Cooked: Lucht
Lucht is een magisch iets, want we kunnen het niet zien, maar door het gebruik van lucht in eten komt het tot leven. Denk maar aan een soufflé of brood. Bloem, water en zout, dingen die je aoart niet lang in leven houden, maar combineer ze tot brood en je kansen tot overleven zijn veel groter. Er zijn verschillende culturen die daar het levende bewijs van zijn. Dit maakt brood een product van beschaving. Één van de meest bekende producten is brood en zo is over tijd dit assortiment uitgebreid tot een aanbod is alle soorten en maten. En zoals met alles heeft de industrie zich hiermee bemoeid. Want wat is de insteek van de industrie, goedkoop en snel. En hoe maak je een product goedkoop? Juist, verwijder alle voedingsstoffen en je houd over een wit brood dat bijna niet bederft. Met als resultaat dat we aan deze smaak gewend zijn geraakt en het lekker vinden door al dat eerder genoemde, zout, suiker en vet dat erin is verwerkt. Een vicieuze cirkel.
De essentie van Cooked: Aarde
Koken is transformatie. Er is een kooktechniek waar geen vuur aan te pas komt: fermenteren. Het is eten en drinken gemaakt door de actie van bacteriën en schimmels. Vies denk je? Nou, dan zal ik je vertellen dat 1/3 van het voedsel in ons dieet gefermenteerd is: ketchup, soja, sauzen, chocolade, kaas, bier. Komen die je bekend voor? We fermenteren al heel lang. In deze aflevering wordt het fermentatieproces van onder andere kaas, bier en chocolade aan bod.
De hoofdboodschap: Tijd om terug de keuken in te duiken.
“To cook or not to cook?”. Koken betekend verschillende dingen voor diverse mensen. Zelden is het geval alles of niets. Maar zelfs enkele avonden in de week neer koken dan je al doet of ‘food preppen’, door het van tevoren klaar te maken of eens in de zoveel tijd iets te maken dat je normaal zou kopen maakt het verschil. In een wereld waarin weinigen van ons nog moeten koken is ervoor kiezen een protest indienen. Koken is onafhankelijkheid! Als we onze kookcultuur willen heropbouwen dan moeten we onszelf en onze kinderen mee de keuken in krijgen.
Wat vinden wij?
Persoonlijk vind ik deze documentaire-reeks een ode aan koken. Koken is iets wat ik graag doe en waar ik heel veel plezier en voldoening uithaal. Ik zag koken eigenlijk nooit eerder als een gebaar van liefde, maar des te meer ik erover nadenk, des te meer ik bedenk dat dit eigenlijk wel waar kan zijn. Of in ieder geval vroeger, toen mensen energie staken in koken en samen genoten van een maaltijd en hier de tijd voor namen, niet nu eten overal wordt aangeboden en we er geen tijd voor hebben. Persoonlijk vind ik, tijd kan je maken, dat is een kwestie van prioriteiten verschuiven. En voeding voor mijn lijf en dus voor mij staat heel hoog op mijn prioriteiten-lijst. Ik denk dat het tijd is dat iedereen zijn prioriteiten op een rijtje krijgt, in plaats van zonder te denken maar weer een menu naar binnen te schuiven terwijl ze rennen van de ene naar de andere afspraak.
Tijd om terug te keren in de keuken!
Ken jij deze documentaire? We zijn heel benieuwd wat jij ervan vond! Of heb jij ook een goede documentaire gezien over voeding, die we absoluut moeten bespreken? Laat het ons weten!
Reactie verzenden