Het onderwerp duurzaamheid is vergroeid met Jan Jonker, die zich als hoogleraar aan de Nijmeegse Radboud Universiteit jarenlang richtte op de wetenschappelijke benadering ervan. Van het hoogleraarschap nam hij onlangs afscheid tijdens het voorlezen van de Duurzame Troonrede. “Als ik terugblik, ben ik niet gefrustreerd. Wel ontevreden. Zie mij als somber opgewekt.” Jonker hield de Duurzame Troonrede in Den Haag in het kader van de 22e editie van de Duurzame Dinsdag. Met een activistische gedrevenheid heeft hij zich jarenlang op duurzaamheid gericht. In 1994 schreef hij zijn eerste artikel over dit onderwerp en in de loop der jaren verschenen 35 boeken en 250 artikelen van zijn hand. Hij mag zeker bovenmatig deskundig genoemd worden en kreeg daarvoor onder meer het Duurzaam Lintje, een vermelding in de Trouw Duurzame 100 en hij werd geridderd als Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Zelf is hij daar bescheiden over. “Ik weet veel, maar lang niet alles.”
Speurwerk
Wat was de reden voor Jonker om zich destijds op duurzaamheid te storten? “Ik kreeg aan het begin van mijn carrière als directeur van een medewerker de vraag wat we met het onderwerp duurzaamheid aan moesten. Ik kende het begrip evenmin en besloot dat uit te zoeken. Dat was het begin van meer dan vijfentwintig jaar speurwerk.” Wat Jonker stoort is dat er met betrekking tot duurzaamheid te weinig urgency wordt gevoeld. “We zijn het aan de generaties na ons verplicht daar iets aan te doen… De klimaatverandering bijvoorbeeld is een sluipmoordenaar. We moeten dat niet steeds voor ons uit schuiven.” Zelf vat hij de omgang met duurzaamheid samen als ‘trutten in de marge’. “We praten al jaren veel over de noodzaak van duurzaamheid. Maar er is een gat tussen wat mensen zeggen en wat ze doen. Ik had liever gezien dat we er daadwerkelijk mee aan de slag waren gegaan. Dat is te weinig gebeurd. We roepen van alles, maar dat is niet vertaald naar principes.”
Consumentisme
Welke verklaring heeft Jonker voor dat ‘getreuzel’? “Er is niet één oorzaak aan te wijzen. Het zit ingewikkeld in elkaar. Aan het oppervlak lijkt iedereen het belangrijk te vinden. Maar kijk je verder, dan boeit het de meeste mensen weinig. Het consumentisme viert hoogtij. Mensen worden opgevoed om consument te zijn. Wie geld heeft, staat vooraan en bedient zich van het credo ‘ik heb voor iets betaald, dus heb ik daar nu recht op.’” Bovendien leggen we volgens Jonker de verantwoordelijkheid niet bij onszelf, maar bij een ander. “We kijken te weinig naar ons eigen gedrag. En ondertussen sluiten we met groots gebaar een kolencentrale. Maar openen er dan vervolgens weer een aantal. Dat schiet niet op.”
Jonker noemt de huidige tijd een tijd van convenience, waarbij gemak overheerst. Als voorbeeld noemt hij de vele (vaak plastic) verpakkingen. De convenience is volgens hem ook in de vegetarische wereld binnengeslopen. “Het is leuk en makkelijk tegenwoordig om couscous te eten. Convenience is opgeklommen van een margeverschijnsel naar een onmisbaar gegeven.” Zelf maakt hij het er zich – ook privé – niet makkelijk van af. Tijdens het interview vertelt hij te gaan koken met een recept van de Israëlische groentekok Ottolenghi. “Ik ben fan van hem. Zijn gerechten zijn spannend. En ik ben blij met zijn populariteit. Ook al hebben we het over een elitaire populariteit.”
Fiscale regels
Aan oplossingen om duurzaamheid een boost te geven, heeft Jonker vanzelfsprekend nagedacht. “Kijk naar een willekeurig magazine van een supermarkt. Er wordt volop gesproken over gezonde voeding. Maar dat zet te weinig zoden aan de dijk. Ik denk meer aan fiscale maatregelen en vind dat je gezond voedsel minder moet belasten. Ik ben voor het afschaffen van btw voor goede voeding. Groente en fruit – synoniem voor gezond – moeten betaalbaar zijn. Voedingsmiddelen als sluipsuiker en sluipzout zou je extra moeten belasten. De meeste mensen zijn opgevoed met een AGV huishouden en eten wat de supermarkten deze week op het menu hebben staan. Ik zeg het wat ongenuanceerd, maar feit is dat gemakzucht overheerst.” Wat is hem bijgebleven van zijn jarenlange speurwerk naar duurzaamheid? “Vijfentwintig jaar geleden was duurzaamheid nog iets exotisch. Nu hebben we al meer dan twintig jaar de Duurzame Dinsdag.”
Terugkijkend is hij niet ontevreden. “Het gaat veel te langzaam, absoluut. Ik heb geen haast, ik ben toch positief. Want na vijfentwintig jaar is de discussie over klimaatverandering en duurzaamheid op gang gekomen, en is hij nog steeds gaande. Duurzaamheid doet ertoe. Dat is bemoedigend.”
Vond je dit een interessant en leuk interview om te lezen? Laat het ons weten in een reactie, op Instagram of Facebook. Wij zijn benieuwd!
PS. Wil jij blijvend minder vlees eten en vaker vegetarisch, maar lukt het je niet om je eetpatroon te veranderen? Of heb je een vriend(in) die hulp kan gebruiken? Koop dan nu onze online cursus vleesminderen in 15 dagen! Je krijgt 5 euro korting met code DEHIPPEVEGETARIER. Na de cursus geniet je gegarandeerd van een nieuw eetpatroon!
Reactie verzenden